Về những biểu tượng quen thuộc của Sài Gòn, xin giới thiệu đôi nét về Hồ Con Rùa, kể từ lúc người Pháp xây dựng thành phố Sài Gòn vào thế kỷ 19.
Ở vị trí Hồ Con Rùa hiện nay, vào thời Pháp, khi chưa có Nhà Thờ Đức Bà thì vị trí này nằm trên một con đường đâm thẳng ra sông Sài Gòn, được đánh số là đường 16. Sau đó đường số 16 đổi tên thành đường Catinat, kéo dài từ bờ sông và mở rộng cho đến tận đường Mayer (tức Võ Thị Sáu ngày nay). Đến gần cuối thế kỷ 19, người Pháp xây tại vị trí Hồ Con Rùa hiện nay một Tháp nước để cung cấp nước cho cư dân. Đồng thời đường Catinat cũng chia làm 3 đoạn khác nhau:
Đoạn từ đường Mayer đến “Tháp nước” mang tên là đường Garcerie, và đoạn từ “Tháp nước” đến Nhà Thờ tên là Blanc Subé. Sau 1955, 2 đoạn đường này trở thành 1 và đổi tên thành đường Duy Tân, sau năm 1975 được đổi tên thành Phạm Ngọc Thạch như ngày nay. Còn đoạn từ bờ sông cho tới Nhà Thờ vẫn mang tên Catinat, sau 1955 đổi tên thành Tự Do, và sau 1975 đổi thành đường Đồng Khởi.
Tháp nước cao 20m, có dung tích 100m3, đến năm 1921 thì bị phá bỏ do dân số đã tăng cao, không còn đáp ứng được nhu cầu cung cấp nước cho Sài Gòn nữa. Thay vào đó, vị trí này được xây một hồ nước nhỏ ở vị trí giao giữa 3 đường Testard (nay là Võ Văn Tần), Larclauze (nay là Trần Cao Vân) và Blanc Subé (nay là Phạm Ngọc Thạch), với chính giữa là tượng đài 2 người lính Pháp. Tên chính thức của giao lộ này là Công trường Maréchal Joffre, nhưng người Việt quen gọi là Công Trường Ba Hình (vì có tượng 2 hình người lính bên dưới và 1 tượng bên trên tháp cao).
Từ năm 1956, giao lộ này được đổi tên thành Công trường Chiến Sĩ. Lúc này 3 con đường của giao lộ được mang tên Trần Cao Vân, Duy Tân và Trần Quý Cáp. Tượng đài lính Pháp cho đến năm 1964 mới bị giật đổ.
Khoảng năm 1967, TT Nguyễn Văn Thiệu cho xây dựng Hồ Con Rùa, với tin đồn đây là một vị trí “trấn yểm” theo phong thủy.
Từ 1970 đến 1974, Hồ Con Rùa được trùng tu và chỉnh trang. Nhìn từ xa, hồ nước là một khối kiến trúc hình thành một vòng xoay xung quanh, có một cái tháp cao nhất ở giữa nhìn như một bông hoa xoè ra.
Tháp chính có chiều cao 34 mét. Công trình mới này còn bao gồm một vòng xoay giao thông với đường kính khoảng gần 100 mét, được trang trí bởi cây xanh và hồ phun nước hình bát giác lớn với 4 đường đi bộ xoắn ốc đồng hướng đến khu vực trung tâm là đài tưởng niệm và hình tượng con rùa bằng hợp kim có đỡ trên lưng bia đá lớn ghi tên các nước đồng minh viện trợ. Do đó mới có tên gọi dân gian là Hồ Con Rùa, và đài kỷ niệm bên trong có tên chính thích là Đài kỷ niệm Quốc Tế Viện Trợ.
Từ năm 1972, giao lộ này được gọi là Công trường Quốc Tế, và giữ tên cho đến ngày nay.
Xung quanh Hồ Con Rùa là nhiều trường đại học Luật, Y, Kiến Trúc, và con đường đi ngang hồ tên là Duy Tân có cây dài bóng mát như trong nhạc Phạm Duy. Với những tán lá 2 bên đường đan vào nhau thơ mộng, đường Duy Tân là nơi hẹn hò lý tưởng cho những cặp đôi đang ở lứa tuổi đôi mươi ở giảng đường đại học, và Hồ Con Rùa cũng thường là nơi hẹn gặp nhau để cùng tản bộ trên con đường mát mẻ này…../.
(Lược trích theo nhacxua.vn)
